Izotretynoina - fakty i mity
Leczenie trądziku przy zastosowaniu leku izotretynoiny. Porad udziela lekarz dermatolog Jolanta Maciejewska z Bydgoszczy.
Dr n.med. Jolanta Maciejewska
specjalista dermatologii, bydgoszcz
Czym jest lek izotretynoina?
Izotretynoina jako jedyny ze wszystkich dostępnych leków w leczeniu trądzika wpływa na wszystkie mechanizmy odgrywające rolę w patogenezie tej choroby. Izotretynoina powoduje inwolucję gruczołów łojowych, działa również przeciwbakteryjnie, normalizuje procesy rogowacenia wewnątrzprzewodowego (działa przeciwzaskórnikowo) oraz wykazuje działanie przeciwzapalne.
W mojej praktyce lekarskiej bardzo często spotykam się z obawami pacjentów przed włączeniem izotretynoiny. Obawy te często wynikają z krążących w Internecie mylnych informacji na temat tego leku. Zarówno trądzik młodzieńczy, jak i trądzik dorosłych są częstymi chorobami spotykanymi w gabinetach dermatologicznych. Postaram się odpowiedzieć na najczęściej zadawane pytania moich pacjentów przed włączeniem tego leku.
1. Czy lek izotretynoina jest skuteczny? Czy na zawsze pozbędę się trądziku?
Izotretynoina została wprowadzona do lecznictwa w 1983 roku, czyli około 40 lat temu. Obecnie jest najbardziej skutecznym lekiem przeciwtrądzikowym ze względu na fakt, że działa na wszystkie mechanizmy tej choroby. Terapia lekiem izotretynoiną jest kilkumiesięczna, dlatego bardzo istotnym elementem jest współpraca lekarz-pacjent. Bywa, że przy ciężkich rodzajach trądziku należy po jakimś czasie włączyć kolejny kurs terapii izotretynoiny. Ponadto u pacjentek z nieleczonym zespołem policystycznych jajników odsetek nawrotów trądziku jest większy. Dlatego w przypadku tych pacjentek ważną rolę odgrywa współpraca ginekolog-pacjent-dermatolog. Po zakończeniu terapii izotretynoiną wskazane jest leczenie podtrzymujące, ponieważ część gruczołów łojowych nadal pracuje w naszej skórze. Należy również pamiętać o odpowiedniej pielęgnacji, prawidłowej diecie i tzw. higienie życia.
2. Dlaczego muszę stosować antykoncepcję w czasie terapii? (pytanie dotyczy kobiet). Kiedy będę mogła zajść w ciążę po odstawieniu leku?
Izotretynoina jest lekiem teratogennym, dlatego wskazane jest stosowanie antykoncepcji u kobiet w trakcie terapii i miesiąc po jej zakończeniu. U pacjentek ze stwierdzonym zespołem policystycznych jajników (PCOS) lub PCO-like SYNDROME, istotnym elementem jest leczenie ginekologiczne tej choroby – wówczas rzadko zdarzają się nawroty uporczywego trądziku. Antykoncepcja zalecana jest jeszcze okres 1 miesiąca po zakończeniu terapii izotretynoiną (po zakończeniu kuracji izotretynoina przestaje być wykrywalna w surowicy i w skórze dopiero po okresie od 2 do 4 tygodni). Błędne informacje krążące w Internecie, które dotyczą konieczności 2-letniego zapobiegania ciąży, wynikają z mylenia izotretynoiny z innymi retinoidami stosowanymi ogólnie w leczeniu łuszczycy (np.acytretyna).
Fot. Zdiagnozowany u pacjenta trądzik na plecach
3. Czy lek izotretynoina powoduje depresję?
Trądzik jest częstą chorobą młodzieży powodującą znaczny wpływ na psychikę, w tym występowanie lęku i depresji. Jak dotąd nie przedstawiono jasnych dowodów na istnieje związku izotretynoiny z ryzykiem depresji i samobójstw. Natomiast w wywiadzie należy zwracać szczególną uwagę na chorych z zaburzeniami psychicznymi lub obciążonych wywiadem rodzinnym.
4. Kiedy mogą być stosowane lasery frakcyjne na blizny potrądzikowe po zakończeniu terapii lekiem - izotretynoiną?
Należy pamiętać, że sama izotretynoina ogranicza ryzyko rozwoju blizn potrądzikowych poprzez hamowanie postępu choroby. Lek ten nie tylko zapobiega bliznowaceniu, ale korzystnie wpływa na istniejące blizny, spłycając je. Zabiegi z użyciem lasera frakcyjnego mogą być stosowane około 6 miesięcy po zakończeniu terapii.
5. Czy lek izotretynoina uszkadza wątrobę?
Prospektywne badania dotyczące bezpieczeństwa stosowania izotretynoiny nie wykazały, by rutynowa terapia trądziku mogła wiązać się z ryzykiem trwałego uszkodzenia wątroby.
Podwyższenie parametrów wątrobowych obserwuje się u 15% przypadków, ma on jednak charakter przejściowy – dochodzi do ich normalizacji po redukcji dawki lub zakończeniu terapii. Dlatego w trakcie leczenia wykonywane są badania krwi: Alat, Aspat, cholesterol całkowity i trójglicerydy.