Trądzik pospolity
Trądziki pospolity może przysparzać wiele kłopotliwych problemów zarówno natury fizycznej, jak i psychicznej.
Dr n.med. Jolanta Maciejewska
specjalista dermatologii i wenerologii
Co to jest trądzik?
Trądzik jest jedną z najczęstszych chorób dermatologicznych. U pacjentów w okresie pokwitania staje się dużym problemem klinicznym. W miarę normalizacji czynności hormonalnych choroba ta wykazuje tendencję do ustępowania, w części przypadków zmiany skórne utrzymują się przez wiele lat. Wprawdzie kobiety i mężczyźni dotknięci są nim w tym samym stopniu, jednak cięższe postaci częściej pojawiają się u mężczyzn (prawdopodobnie wskutek wpływu hormonów). Coraz częściej po 30 roku życia pojawia się trądzik dorosłych, wymagający bardzo indywidualnego podejścia do pacjenta.
Fot. Objawy trądziku pospolitego
Przyczyny pojawienia się trądziku
Etiopatogeneza trądziku pospolitego jest wieloczynnikowa. Należą do nich:
- czynniki genetyczne
- osobnicza skłonność do nadmiernego wydzielania łoju
- zaburzenia rogowacenia ujść mieszków włosowych
- aktywność hormonów płciowych, szczególnie androgenów
- zakażenie bakteryjne (obecność Propionibacterium acnes)
- stan zapalny
Objawy
Wykwitem pierwotnym w trądziku pospolitym jest zaskórnik. Wyróżniamy zaskórniki: otwarte i zamknięte. Zaskórniki zamknięte są drobne, białe, dobrze widoczne przy naciągnięciu skóry. Zaskórniki otwarte są ciemne, w ich części środkowej znajduje się otwór, przez który wydobywa się masa łojowo-rogowa. Zaskórniki są wykwitami niezapalnymi.
Trądzik pospolity charakteryzuje się wielopostaciowością wykwitów, oprócz zmian niezapalnych występują również zmiany zapalne o różnym nasileniu: grudki, krosty, guzki, cysty lub nacieki ropne. Wyróżniamy również zmiany pozapalne (trądzik ze stanem zapalnym o ciężkim przebiegu często pozostawia ślady): torbiele czy blizny.
Główne umiejscowienie zmian trądzikowych obejmuje okolice łojotokowe: na twarzy to nos, czoło, broda, policzki, a na plecach kark, okolica międzyłopatkowa oraz górna część klatki piersiowej.
Wyróżniono kilka odmian klinicznych trądziku różniących się nasileniem zmian i przewagą wykwitów:
- trądzik zaskórnikowy
- trądzik grudkowo-krostkowy
- trądzik ropowiczy
- trądzik skupiony
- trądzik z objawami ogólnymi o ciężkim przebiegu.
Pozostałe odmiany: trądzik niemowlęcy, Acne inversa, Acne excoriee, trądzik zawodowy, trądzik polekowy czy trądzik kosmetyczny.
Przebieg trądziku może być przewlekły i frustrujący.
Rozpoznanie trądziku
Ze względu na typowy obraz kliniczny tej jednostki dermatologicznej, lekarz stawia diagnozę bez konieczności wykonywania dodatkowych badań.
Leczenie trądziku
Odpowiednią terapię u pacjenta należy rozpocząć od uświadomienia choremu kilku podstawowych zasad: stosowanie odpowiedniej pielęgnacji (właściwy dobór dermokosmetyków), systematyczność stosowania leków przepisanych przez lekarza, właściwa współpraca pacjent-lekarz oraz „podtrzymanie na duchu” chorego. W części przypadków leczenie trądziku jest procesem długotrwałym, dlatego istotnym elementem jest rozmowa lekarza z chorym i odpowiedź na jego wszystkie pytania.
Leczenie powyższej dermatozy można podzielić na miejscowe oraz ogólne.
Leczenie miejscowe:
- Retinoidy – są najsilniejszymi środkami komedolitycznymi.
- Nadtlenek benzoilu – największą jego zaletą jest szybkie zmniejszenie populacji P.acnes i S.epidermidis.
- Antybiotyki – są bardzo rozpowszechnione w terapii miejscowej ze względu na łatwość stosowania, dobrą tolerancję i rzadko występujące objawy uboczne.
- Kwas azelainowy – wywiera umiarkowane działanie przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i komedolityczne.
- Preparaty złożone: w ostatnich latach pojawiły się preparaty złożone o wielokierunkowym działaniu. Na polskim rynku dostępnych jest kilka preparatów złożonych (m.in.: nadtlenek benzoilu + klindamycyna; adapalen + nadtlenek benzoilu; erytromycyna + izotretynoina).
Leczenie ogólne:
- Antybiotyki (tetracyclina, limecyklina, doksycyklina, azytromycyna, klindamycyna, erytromycyna).
- Izotretynoina – ma wpływ na wszystkie mechanizmy biorące udział w etiopatogenezie acne, leczenie trwa zazwyczaj kilka miesięcy, a skutki uboczne są zależne od dawki leku i mają charakter przemijający (ustępują po zakończeniu terapii).
- Antyandrogeny i środki antykoncepcyjne – konieczna jest w tym przypadku ścisła współpraca z ginekologiem, każdej pacjentce należy wyjaśnić korzyści i potencjalne ryzyko stosowania terapii hormonalnej.
Zapamiętaj:
- trądzik jest jedną z najczęstszych chorób skóry, dotyczy zarówno kobiet, jak i mężczyzn,
- etiopatogeneza tego schorzenia jest wieloczynnikowa,
- w trądziku występuje wielopostaciowość zmian skórnych, od niezapalnych zaskórników do zapalnych: krost, grudek, cyst, ropni,
- nie ma dowodów naukowych na to, by jakakolwiek dieta była pomocna u większości chorych z trądzikiem,
- leczenie trądziku jest długotrwałym procesem, wymagającym systematycznego stosowania leków zaleconych przez lekarza,
- każdy pacjent z trądzikiem wymaga wsparcia emocjonalnego,
- każdy pacjent z trądzikiem obok odpowiedniej farmakoterapii, dostosowanej do indywidualnych potrzeb wymaga również właściwej pielęgnacji i odpowiednich dermokosmetyków.