Bielactwo
Bydgoszcz
Poniżej znajdziesz szczegółowe informacje o dermatologii klinicznej i leczeniu bielactwa w Centrum Dermatologii Jolanta Maciejewska
Dr n.med. Jolanta Maciejewska
specjalista dermatologii i wenerologii
Bydgoszcz
Co to jest bielactwo?
Bielactwo (vitiligo) jest najczęstszą przyczyną hipopigmentacji i dotyczy około 1% ogólnej populacji.
Mechanizm powstawania plam bielaczych nie jest w pełni wyjaśniony. Znaczenie mają czynniki: genetyczne, immunologiczne oraz zaburzenia unerwienia. Pewną rolę przypisuje się również stresowi oksydacyjnemu. W patogenezie choroby ważną rolę odgrywa teoria autoimmunologiczna z obecnością licznych autoprzeciwciał. U pacjentów z bielactwem nabytym stwierdza się wiele różnych rodzajów autoprzeciwciał, ale najtrudniej znaleźć skierowane przeciwko melanocytom. Ponadto ważne wydaje się pojawienie krążących swoistych limfocytów T cytotoksycznych skierowanych przeciwko rezydującym w skórze melanocytom na obrzeżach aktywnych plam bielaczych.
Fot. Objawy bielactwa na ciele
Jak często występuje bielactwo u mężczyzn i kobiet?
Bielactwo dotyczy ok. 1% populacji, częstość zachorowań u obu płci jest zbliżona. Choroba zwykle rozpoczyna się między 10 a 30 rokiem życia. Ponad 50% pacjentów podaje, że bielactwo wystąpiło u nich przed 20 rokiem życia.
Jakie są objawy bielactwa?
Bielactwo charakteryzuje się występowaniem plam depigmentacyjnych (odbarwionych), wywołanych utratą skórnych melanocytów. Wykwity skórne mogą być umiejscowione na skórze całego ciała. Plamy mają różne rozmiary, od małych do bardzo dużych. Granica plam jest wyraźnie zaznaczona.
Najczęściej bielactwo nabyte jest obustronne, z symetrycznym rozmieszczeniem odbarwień, głównie na twarzy (szczególnie wokół ust i oczu), szyi, wyprostowanej powierzchni kończyn, grzbietach dłoni, w dołach pachowych, wokół naturalnych otworów i sporadycznie na błonach śluzowych. Plamy bielacze czasami pojawiają się w miejscach urazów (objaw Koebnera), ponadto są bardziej widoczne na skórze eksponowanej na słońce. U chorych z bielactwem może wystąpić siwienie włosów (poliosis). Klinicznie wyróżniamy: bielactwo ograniczone (bielactwo ogniskowe i bielactwo segmentowe), uogólnione (bielactwo akralno-twarzowe i bielactwo pospolite), bielactwo całkowite oraz bielactwo mieszane.
Bielactwu nabytemu mogą towarzyszyć inne choroby skóry, np. przedwczesne siwienie włosów, znamiona typu Suttona i łysienie plackowate.
Najczęstsze są jednak towarzyszące bielactwu choroby tarczycy (nadczynność czy niedoczynność, wole Hashimoto). Zarówno cukrzyca, jak i choroba Addisona czy niedokrwistość sierpowatokrwinkowa mogą także współistnieć z bielactwem. Bielactwo może również pojawić się w przebiegu czerniaka złośliwego i jest wtedy uważane za objaw dobry prognostycznie, jako efektywna immunologiczna obronna reakcja organizmu na komórki nowotworowe.
Co zrobić w przypadku pojawienia się zmian?
W przypadku pojawienia się powyższych objawów należy zgłosić się do specjalisty dermatologii.
Fot. Bielactwo w dołach pachowych
W jaki sposób lekarz dermatolog rozpoznaje bielactwo?
Lekarz rozpoznanie bielactwo na podstawie typowego dla tej jednostki chorobowej obrazu klinicznego (obecność plam bielaczych).
Bielactwo leczenie - jakie są metody?
W leczeniu bielactwa wykorzystywanych jest wiele metod terapeutycznych, niestety żadna z nich nie daje satysfakcjonujących wyników. Niezależnie od zastosowanej metody leczenia repigmentacja rozpoczyna się najczęściej od mieszków włosowych, chociaż możliwa jest też migracja melanocytów z obrzeża odbarwień.
Wśród leczenia miejscowego największe zastosowanie znalazły: kortykosteroidy, inhibitory kalcyneuryny oraz pochodne witaminy D3.
Kortykosteroidy miejscowe stosuje się od wielu lat, zaczynając od silnie działających, przechodząc do kortykosteroidów o mniejszej mocy. Niestety po zaprzestaniu ich stosowania dochodzi najczęściej do nawrotów. Stosowanie inhibitorów kalcyneuryny (pimekrolimusu oraz takrolimusu) przynosi u części chorych z bielactwem nabytym poprawę w postaci repigmentacji, którą obserwuje się po co najmniej 2-6 miesiącach miejscowej aplikacji leku. W porównaniu z kortykosteroidami mogą być bezpiecznie stosowane na twarz (w tym na powieki), nie dając działań niepożądanych (zanik naskórka). Pochodne wit. D3 znalazły ostatnio zastosowanie w leczeniu tej jednostki dermatologicznej.
Wśród leczenia ogólnego bielactwa niewątpliwie ważna rolę w leczeniu bielactwa odgrywa fototerapia.
Skuteczność fotochemioterapii (psoraleny w połączeniu z UVA) określa się jako znaczną. U chorych u których występują przeciwwskazania do PUVA-terapii wykorzystuje się UVB 311nm (jest to metoda nie wymagająca przyjmowania psoralenów). Przez część autorów leczeniem z wyboru (szczególnie przy bardzo rozległych ogniskach bielaczych) powinna być metoda UVB311.
W ostatnich latach duże nadzieje wiąże się z metodami chirurgicznymi w leczeniu bielactwa nabytego. Metody te polegają na implantacji melanocytów pobranych okolic zdrowej skóry w obszary skóry odbarwionej. Dostępnych jest kilka metod chirurgicznych (przeszczep naskórkowy, miniprzeszczep autologiczny, transplantacja hodowanych melanocytów). Najczęściej stosowany przeszczep naskórka polega na wytworzeniu na pomocą aparatu ssącego pęcherzy, których pokrywy umieszczane są na pozbawionej naskórka, odbarwionej plamie. W okresie 1-3 miesięcy dochodzi do całkowitego zabarwienia zmiany.
Co zrobić, by zmniejszyć ryzyko zachorowania na bielactwo?
Ze względu na patomechanizm tej choroby trudno podjąć działania, które miałyby na celu zmniejszenie ryzyka rozwoju bielactwa. Ze względu na fakt, iż całkowite wyleczenie zdarza się bardzo rzadko, u wielu pacjentów dochodzi do zmniejszenia objawów. Niestety ze względu na brak skutecznej metody leczenia choroba ta wywołuje wiele frustracji wśród chorych.
Piśmiennictwo:
- Braun-Falco : Dermatologia
- Szepietowski J., Reich A, : Leczenie chorób skóry i chorób przenoszonych drogą płciową.