Łuszczyca
Bydgoszcz
Poniżej znajdziesz szczegółowe informacje o dermatologii klinicznej i leczeniu łuszczycy u lekarza dermatolog Jolanta Maciejewska w Bydgoszczy
Dr n.med. Jolanta Maciejewska
specjalista dermatologii i wenerologii
bydgoszcz
1. Co to jest łuszczyca i jak często występuje?
Łuszczyca jest przewlekłą, zapalną chorobą o charakterystycznym wyglądzie zmian skórnych. Dotyczy około 2% populacji w Europie i Stanach Zjednoczonych, natomiast w Azji i Afryce występuje rzadziej. Występowanie łuszczycy u obu płci jest podobne. 75% przypadków pojawia się po raz pierwszy u osób, które nie ukończyły 40 roku życia, jednak łuszczyca może wystąpić u osób w każdym wieku. Wyróżniono dwa typy łuszczycy:
- typ I – najczęstszy, występuje u młodych dorosłych, często rodzinnie, cechuje się cięższym przebiegiem klinicznym
- typ II – występuje u osób między 50 a 60 rokiem życia, rzadko rodzinnie, choroba ma przebieg łagodny
Fot. Łuszczyca paznokci
2. Przyczyny powstawania łuszczycy
Pomimo licznych i szerokich badań, przyczyna łuszczycy pozostaje ciągle nie w pełni wyjaśniona. Niewątpliwą rolę odgrywa podłoże genetyczne (m.in. polimorfizm genu HLA-Cw6) oraz podłoże immunologiczne (komórki Langerhansa oraz limfocyty T pomocnicze, zwłaszcza Th1, Th17).
Czynniki środowiskowe odgrywają również rolę w łuszczycy. Częste infekcje, ogniska zapalne w organizmie (np. próchnica zębów), niektóre leki, stres, alkohol czy palenie tytoniu przyczyniają się do zaostrzenia zmian skórnych.
3. Jak się objawia łuszczyca?
Wykwitem pierwotnym jest grudka barwy czerwonobrunatnej, wyraźnie odgraniczona od otoczenia, o drobnopłatowym złuszczaniu powierzchni. Wczesne zmiany mają charakter drobnych grudek, wielkości łebka szpilki do wykwitów 1-2 cm. Wysiewy tego typu występują na rozległych przestrzeniach skóry, nierzadko po przebytej anginie lub innej infekcji. Zmiany w pełni rozwinięte są większe, wielkości kilku centymetrów i pokryte mocno przylegającymi srebrzystymi łuskami. Są to blaszki łuszczycowe. Umiejscowienie zmian może być rozmaite. Typowa lokalizacja to okolica kolan, łokci, okolica krzyżowa i owłosiona skóra głowy. Łuszczyca paznokci może współistnieć ze zmianami skórnymi lub być jedynym objawem choroby. Z wyjątkiem łuszczycowego zapalenia stawów, choroba ta nie zajmuje narządów wewnętrznych.
Najczęstszą odmianą tego schorzenia jest łuszczyca zwyczajna.
Wyróżniamy również:
- odmianę krostkową – występującą w dwóch postaciach. Pierwsza z nich jest uogólnioną postacią łuszczycy krostkowej. Jest to jedna z najcięższych postaci łuszczycy. W okresie wysiewów, które mogą być sprowokowane zakażeniami lub lekami, występuje zwykle wysoka temperatura. Druga postać ma charakter bardziej miejscowy – na wewnętrznych powierzchniach dłoni lub na podeszwach stóp obserwuje się liczne, małe krostki na skórze objętej rumieniem (tą postać określa się jako łuszczyce krostkową dłoni i stóp).
- odmiana uogólniona (erytrodermia) – obejmuje całą powierzchnię ciała, chorzy mają gorączkę, często dochodzi do zwiększenia ilości leukocytów, a unormowanie temperatury ciała może sprawiać problemy
- odmiana stawowa – jest szczególną postacią łuszczycy, gdyż może prowadzić do trwałego inwalidztwa. U pacjentów z najbardziej powszechną postacią – łuszczycą obejmującą dystalne stawy międzypaliczkowe – często występują też zmiany łuszczycowe w obrębie paznokci.
4. Co robić w razie wystąpienia objawów łuszczycy?
W razie wystąpienia niepokojących zmian zgłosić się należy do dermatologa.
5. Jak lekarz dermatolog ustala diagnozę?
Wywiad lekarski, wywiad rodzinny oraz stwierdzenie zmian skórnych w typowej lokalizacji są istotne w rozpoznaniu łuszczycy. W sytuacjach wątpliwych lekarz pobiera biopsję ze zmiany do oceny histopatologicznej.
6. Jakie są sposoby leczenia łuszczycy?
Prawdopodobnie nie ma innej choroby skóry z tyloma opcjami leczenia. Większość pacjentów z łuszczycą ma chorobę ograniczoną do <10% powierzchni ciała. Pacjenci ci mogą być leczeni wyłącznie miejscowo. Cięższy przebieg choroby wymaga terapii skojarzonej (leczenie ogólne wraz z leczeniem miejscowym). Najważniejszym aspektem leczenia łuszczycy jest uwzględnienie przez lekarza uwag pacjenta oraz wrażliwość na jego potrzeby.
Leczenie miejscowe łuszczycy
Podstawą leczenia miejscowego jest w pierwszym etapie usunięcie łusek, a następnie zahamowanie nadmiernej proliferacji naskórka.
- preparaty keratolityczne (kwas salicylowy, mocznik) – powodują zmniejszenie ilości łusek i poprawiają przenikanie innych preparatów
- dziegcie – pochodne węgla kamiennego- używane są głównie w postaci maści i past
- cygnolina (Ditranol) – jest bardzo skuteczna w leczeniu łuszczycy, stosowana głównie w tzw. leczeniu minutowym
- kortykosteroidy miejscowe – mają silne właściwości przeciwzapalne, przeciwproliferacyjne i immunomodulujące, które mogą wpływać na ich skuteczność w leczeniu łuszczycy. Ze względu na możliwość wystąpienia działań niepożądanych związanych z nieprawidłowym stosowaniem tych preparatów, należy je stosować wyłącznie pod kontrolą lekarza.
- analogi witaminy D3( kalcipotriol, takalcitol) – preparaty dające dobre efekty terapeutyczne przy mniejszych działaniach niepożądanych w porównaniu z miejscowo stosowanymi kortykosteroidami
Leczenie ogólne łuszczycy
- fototerapia i fotochemioterpaia-fototerapia polega na ekspozycji ciała na światło ultrafioletowe wytwarzane przez specjalne lampy (wykorzystywane promieniowanie wąskopasmowe UVB 311nm). Leczenie takie musi przebiegać pod nadzorem przeszkolonego personelu. Fotochemioterapia (PUVA) to połączenie leku światłouwrażliwiającego z promieniami UVA. Ta metoda zarezerwowana jest dla pacjentów z łuszczycą oporną na leczenie miejscowe lub u pacjentów, u których zmiany chorobowe obejmują ponad 10% powierzchni ciała. Tak jak każda metoda, również ta jest przeciwskazana u niektórych chorych.
- methotreksat – jest to najczęstszy lek cytostatyczny stosowany w łuszczycy. Przed jego włączeniem należy wykonać : podstawowe badania laboratoryjne, morfologię krwi z rozmazem, badanie czynności nerek oraz wątroby, RTG klatki piersiowej oraz ogólne badanie lekarskie. Lek ten należy przyjmować wyłącznie pod kontrolą lekarza
- cyklosporyna – silnie działający lek immunosupresyjny. Ze względu na toksyczność lek ten jest wskazany głównie w przypadkach łuszczycy szczególnie rozległej i opornej na inne metody leczenia
- retinoidy – w łuszczycy krostkowej jest to lek z wyboru. Retinoidy mają działanie teratogenne i z tego względu nie mogą być stosowane u kobiet w wieku reprodukcyjnym bez profilaktyki antykoncepcyjnej, nawet do 2 lat po zakończeniu leczenia. Istotnym objawem ubocznym jest toksyczne działanie na śluzówkę. Wysuszenie ust, nosa, oczu, włosów i błon śluzowych jest niemożliwe do uniknięcia.
- leki biologiczne(infliximab, etanercept, adalimumab, ustekinumab) – stanowią one nową klasę preparatów działających na określone cytokiny biorące udział w immunopatogenezie łuszczycy. Podawane są one w iniekcjach (podskórnie lub dożylnie). Są to leki zarezerwowane dla chorych z ciężką postacią łuszczycy, opornej na inne metody leczenia. Podstawowym celem tej terapii jest długotrwała remisja i poprawa jakości życia pacjentów. Nadal brakuje danych dotyczących odległego bezpieczeństwa tego leczenia.
Dermokosmetyki (preparaty bez recepty dostępne wyłącznie w aptekach)
U chorych z łuszczycą ważną rolę odgrywa również prawidłowa pielęgnacja ciała przy pomocy dermokosmetyków.
7. Czy możliwe jest całkowite wyleczenie z łuszczycy?
Łuszczyca jest chorobą przewlekłą z okresami remisji i zaostrzeniem zmian skórnych.
8. Co można, a czego nie wolno robić po zakończeniu leczenia łuszczycy?
W okresie ustąpienia zmian chorobowych należy unikać czynników, mogących przyczynić się do zaostrzenia zmian (eliminacja ognisk zapalnych w organizmie – np. wyleczenie próchnicy, unikanie przeziębień, zakaz palenia tytoniu, unikanie niektórych leków-np. glikokortykosteroidy doustnie). Ponadto należy unikać suchości skóry, stosując odpowiednie emolienty.