Łysienie plackowate
Bydgoszcz
Łysienie plackowate – Jak je rozpoznać, kiedy najlepiej zgłosić się na konsultację do dermatologa?
Dr n.med. Jolanta Maciejewska
specjalista dermatologii i wenerologii
Bydgoszcz
Co to jest łysienie plackowate?
Łysienie plackowate (alopecia areata) należy do grupy niebliznowaciejących postaci łysienia. Schorzenie to najczęściej dotyczy osób młodych, poniżej 25 roku życia, zdarzają się również przypadki późniejszego pojawienia się zmian. Przyczyny schorzenia są niejasne. Najczęściej rozważa się tło autoimmunologiczne zależne od limfocytów T. Zmiany zapalne w mieszku włosowym odgrywają podstawową rolę w inicjacji schorzenia. Keratynocyty mieszka uwalniają cytokiny prozapalne, które aktywują komórki śródbłonka. Skutkiem tego jest gromadzenie wokół mieszka komórek nacieku zapalnego, głównie limfocytów T i makrofagów, które również nasilają zapoczątkowany wcześniej proces zapalny. Od stopnia nasilenia nacieku zależy uszkodzenie mieszka włosowego. Następstwem stanu zapalnego jest dystrofia z szybką utratą włosów lub przejście włosów w fazę telogenu i ich stopniowa utrata. Po ustąpieniu stanu zapalnego mieszki włosowe ponownie podejmują czynność, w związku z tym utrata włosów ma charakter odwracalny. Do czynników etiologicznych należy zaliczyć: czynniki genetyczne, atopię, czynniki psychiczne, czynniki hormonalne (zaburzenia czynności tarczycy), wewnątrzustrojowe ogniska zakażenia (obecność superantygenów bakteryjnych), stres, zjawiska autoimmunologiczne .
Jak często występuje łysienie plackowate?
U kobiet jak i mężczyzn łysienie plackowate obserwuje się na podobnym poziomie.
Jakie są objawy łysienia plackowatego?
Ogniska najczęściej mają regularny kształt, są pozbawione włosów, a skóra pozostaje niezmieniona chorobowo. Najczęściej zmiany lokalizują się w okolicy potylicznej i czołowo-ciemieniowej. Łysienie plackowate głównie dotyczy skóry głowy, może również występować w innych częściach ciała. Wśród odmian klinicznych wyróżniamy:
- łysienie plackowate ogniskowe – ogniska łysienia plackowatego występują w obrębie skóry głowy lub innych okolicach ciała (twarz, tułów, kończyny)
- łysienie plackowate całkowite- dotyczy wszystkich włosów w obrębie owłosionej skóry głowy (także brwi i rzęs)
- łysienie plackowate uogólnione – obejmuje wszystkie lub prawie wszystkie włosy na ciele
- łysienie złośliwe – łysienie uogólnione o długotrwałym przebiegu, nie poddające się leczeniu
- łysienie plackowate wężykowate, obrzeżne – pasmowate wyłysienie głowy na obrzeżu w okolicach skroniowych, potylicznej i czołowej
- łysienie plackowate pasmowate- postać odwrócona – wyłysienie rozszerza się od środka głowy na zewnątrz
- łysienie plackowate rozlane lub siateczkowate- nie można wyróżnić oddzielnych ognisk wyłysienia.
U około 7-60% chorych z łysieniem plackowatych mogą występować zmiany paznokciowe o różnorodnym charakterze: paznokcie naparstkowe, szorstkość paznokci, linie Beau, łamliwość paznokci, ścieńczenie lub pogrubienie płytek, spełzanie płytek, pobruzdowanie poprzeczne.
Co zrobić w przypadku pojawienia się zmian?
W przypadku pojawienia się powyższych objawów należy zgłosić się do specjalisty dermatologii.
W jaki sposób lekarz rozpoznaje łysienie plackowate?
Lekarz rozpoznanie łysienie plackowate na podstawie typowego dla tej jednostki chorobowej obrazu klinicznego.
Jakie są metody leczenia?
Wśród leczenia wyróżniamy: leczenie miejscowe i leczenie ogólne. Żadna z metod nie znalazła jednoznacznego potwierdzenia skuteczności. Do leczenia miejscowego zaliczamy: kortykosteroidy podawane śródskórnie ( najczęściej stosowany jest acetonid triamcinolonu), miejscowe kortykosteroidy w postaci kremów, żeli, maści, płynów i pianek, cygnolinę, minoksydil. Wśród leczenia ogólnego zaliczamy: kortykosteroidy, cyklosporynę. Do innych metod spotykanych w leczeniu łysienia plackowatego zaliczyć można: fotochemioterapię (PUVA lub PUVA-turban) oraz wąskopasmową fototerapię UVB.
Co zrobić, by zmniejszyć ryzyko zachorowania?
Ze względu na patomechanizm tej choroby trudno podjąć działania, które miałyby na celu zmniejszenie ryzyka rozwoju łysienia plackowatego. Samoistny odrost włosów następuje zwykle w ciągu 1-2 lat u 30-60% chorych. U około 10% choroba może mieć cięższy przebieg i doprowadza do łysienia całkowitego lub uogólnionego. Gorsze rokowanie dotyczy pacjentów, u których współistnieją choroby o podłożu autoimmunologicznym. Ponadto czynnikami źle rokującymi mogą być zmiany paznokciowe, rodzinne występowanie choroby, wczesny początek zmian chorobowych oraz intensywna utrata włosów.
Piśmiennictwo:
Braun-Falco : Dermatologia
Szepietowski J., Reich A, : Leczenie chorób skóry i chorób przenoszonych drogą płciową