Plamy na twarzy
Bydgoszcz
Poniżej znajdziesz szczegółowe informacje o dermatologii klinicznej i leczeniu plam na twarzy – odpowiada dermatolog Jolanta Maciejewska
Dr n.med. Jolanta Maciejewska
specjalista dermatologii i wenerologii
Bydgoszcz
Najczęstsze przyczyny plam na twarzy
Plama to ograniczona zmiana zabarwienia skóry, najczęściej znajduje się ona w „poziomie skóry”. Zależnie od przyczyny powstania, dzielimy je na:
- plamy z zaburzeń ukrwienia skóry
- plamy z zaburzeń unaczynienia
- plamy barwnikowe
W tym opracowaniu zostaną przedstawione najczęstsze przyczyny plam na twarzy.
Plamy z zaburzeń ukrwienia skóry
Plamy te dzielimy na plamy z przekrwienia i z niedokrwienia. Plamy z przekrwienia wywołane są przekrwieniem tętniczym lub żylnym, czyli powstają w wyniku rozszerzenia naczyń. Drobne zmiany to plamy rumieniowe, większe to rumienie.
Plamy rumieniowe charakterystyczne są dla wielu chorób zakaźnych, takich jak różyczka, odra czy płonica (w wymienionych wyżej chorobach zmiany również lokalizują się na twarzy). Drobne plamy rumieniowe pod postacią osutki plamistej mogą występować na twarzy (jak również na tułowiu, dłoniach i stopach) u chorych z kiłą nawrotową II okresu.
Rumienie natomiast są większymi od plam rumieniowych zmianami skórnymi. Rumień przelotny to nagle pojawiająca się na twarzy zmiana o charakterze plamy rumieniowej barwy od jasnoróżowej do sinej. Powstaje na skutek zwiększonego przepływu krwi, zależnego od układu współczulnego, lub jest wynikiem działania substancji naczynioaktywnych. Może być spowodowany niektórymi lekami (kwas nikotynowy, cisplatyna, doxorubicyna, dakarbazyna) czy pokarmami. Opisywany w piśmiennictwie „zespół chińskiej restauracji” przebiega z rumieniem przelotnym, powstającym po spożyciu ostro przyprawionych potrawPodstawowym objawem klinicznym zespołu rakowiaka jest napadowy rumień twarzy, karku, czasami tułowia. Rakowiak to nowotwór o niewielkim stopniu złośliwości, wywodzący się z komórek srebrochłonnych wydzielających kilka aktywnych substancji, spośród których najistotniejsze znaczenie ma serotonina.
Kolejnym schorzeniem przebiegającym z rumieniem na twarzy może być róża, czyli zakażenie bakteryjne tkanki podskórnej o etiologii paciorkowcowej. Wykwitem podstawowym jest rumień barwy żywoczerwonej , dobrze odgraniczony od zdrowej skóry. Zmianom skórnym zawsze towarzyszą objawy ogólne; takie jak: gorączka i dreszcze.
Bardzo często występującą dermatozą przebiegającą z plamami na twarzy jest : alergiczny wyprysk kontaktowy. Przyczyn wyprysku może być wiele, począwszy od niklu, leków miejscowych (neomycyna, bacytracyna, benzokaina), składników gumy, konserwantów zawartych w produktach codziennego użytku jak również kosmetyki czy substancje zapachowe.
Zmiany najczęściej są pod postacią pęcherzyków zlokalizowanych na podłożu rumieniowym, świąd zwykle jest bardzo nasilony. Przy okazji wyprysku należy również pamiętać o fitotoksycznym lub fotoalergicznym zapaleniu skóry, w którym ważnym czynnikiem jest słońce. Plamy rumieniowe zlokalizowane na twarzy mogą również dotyczyć bardzo częstej jednostce chorobowej, jaką jest atopowe zapalenie skóry. W tym przypadku plamy, grudki, złuszczanie mogą być również obserwowane na twarzy.
Zmiany na twarzy o charakterze plam mogą występować w chorobach tkanki łącznej – w toczniu rumieniowatym, postaci skórnej czy układowej. W układowym toczniu rumieniowatym zmiany na twarzy przybierają charakterystyczny kształt motyla, zmiany z niewielkim zanikiem bliznowatym mogą występować w miejscach ekspozycji na słońce: grzbiet nosa, policzki, broda. W postaci skórnej tocznia rumieniowatego zmiany naciekowe o barwie czerwonej lub fioletowej z rogowaceniem przymieszkowym mogą być zlokalizowane na twarzy.
Przykładem plamy z niedokrwienia jest znamię blade– to wrodzone zaburzenie polegające na miejscowej, nadmiernej reakcji naczyń na katecholaminy. Naczynia są w stanie utrwalonej współczulnej wazokonstrikcji, czego wynikiem jest biały kolor znamienia. Najczęściej znamiona spotykane są na tułowiu, ale także na twarzy czy kończynach.
Plamy z zaburzeń unaczynienia skóry
Wyróżniamy tutaj plamy naczyniaste wrodzone, wśród których najczęściej spotykamy naczyniaki – mogą być obecne bezpośrednio po urodzeniu lub pojawiają się w czasie pierwszych 2-4 tygodni życia. Mogą mieć wygląd biało niebieskich plam, teleangiektazji lub też czerwonych grudek. Do plam naczyniastych nabytych zaliczamy naczyniaki gwiaździste czy naczyniaki starcze. Do plam nabytych zaliczamy również zmiany w przebiegu trądziku różowatego- zmiana o charakterze rumienia często poprzedza dalsze etapy tego schorzenia. Przykładem rumienia na twarzy jest również rumieniec cukrzycowy- gdzie drobne teleangiektazje, zlewające się w nieostro odgraniczone rumienie towarzyszą chorym z cukrzycą.
Plamy barwnikowe lub z niedoboru barwnika
Wśród plam barwnikowych zlokalizowanych na twarzy wyróżniamy: piegi- małe plamy (1-2 mm średnicy) których przyczyną jest wzmożona aktywność melanocytów naskórkowych. Inny typ zmian, to plamy soczewicowate- zmiany o charakterze plam różnej wielkości od jasnobrązowych do czarnych. Plamy soczewicowate słoneczne występują w miejscach eksponowanych na promieniowanie ultrafioletowe u osób w wieku średnim. Są koloru brązowego, mają wyraźniejsze odgraniczenie niż lentigo simplex. Ostuda jest powszechną, nabytą hipermelanozą. Typowe dla niej są plamy barwy jasno lub szarobrązowej, o nieregularnym kształcie. Najczęściej występują na twarzy w miejscach eksponowanych. Znamiona barwnikowe to częste zmiany skórne, które również mogą być zlokalizowane na twarzy. Mogą mieć charakter wrodzony lub nabyty. Do plam z niedoboru barwnika zaliczamy bielactwo nabyte, w którym zmiany o charakterze odbarwionych plam mogą występować na twarzy wokół oczu lub wokół ust. Niekiedy pojedyncze zmiany o charakterze odbarwionych plam na twarzy mogą występować w przebiegu łupieżu pstrego.
Co robić w przypadku pojawienia się zmian na twarzy?
W przypadku pojawienia się powyższych objawów należy zgłosić się do specjalisty dermatologii.
W jaki sposób lekarz dermatolog rozpoznaje daną chorobę?
W przypadku niektórych chorób obraz kliniczny pozwala na postawienie odpowiedniej diagnozy, w innych przypadkach należy wykonać biopsje ze zmian (celem oceny histopatologicznej) lub przeprowadzić badania dodatkowe (np. testy naskórkowe, testy skórne, badania immunologiczne lub immunopatologiczne).
Jakie są metody leczenia plam na twarzy?
W zależności od rodzaju dermatozy lekarz zaleca odpowiednie leczenie.
Piśmiennictwo:
- Juszkiewicz-Borowiec M.: Wykwity skórne w diagnostyce dermatologicznej, Czelej