Kremy z filtrem
- fakty i mity
Bydgoszcz
Ten artykuł wyjaśnia odpowiedzi na najpopularniejsze zapytania dotyczące stosowania kremów z filtrem.
Dr n.med. Jolanta Maciejewska
specjalista dermatologii i wenerologii
Dermatolog Bydgoszcz
Jaka dawka słońca jest niebezpieczna dla osoby o skórze jasnej i wrażliwej?
Odp. Reakcja organizmu na promieniowanie słoneczne jest sprawą indywidualną. Każdy z nas w różny sposób reaguje na UV. Wyróżniamy tzw. MED – czyli najmniejszą wartość promieniowania, która po 24 godzinach prowadzi do wystąpienia ostro odgraniczonego, jednolitego rumienia skóry.
Brak umiaru w opalaniu skutkuje zaczerwienieniem i bólem. Co dokładnie w tym czasie dzieje się z naszą skórą?
Odp. Nadmierna ekspozycja na UV niesie ze sobą wiele niekorzystnych działań. Najszybciej zauważalnym efektem nadmiernej ekspozycji na działanie słońca jest rumień ( głównie UVB ma właściwości rumieniotwórcze). Promieniowanie UVB dociera do naskórka, maksymalny efekt działania tego zakresu UV obserwujemy po 12-24 h. W wyniku „nierozsądnego” działania promieniowania słonecznego dochodzi do ostrych odczynów posłonecznych, takich jak: oparzenie słoneczne. Do odległych efektów działania promieniowania słonecznego zaliczamy: fotostarzenie skóry (photoaging), kancerogeneze.
Niektórzy twierdzą, że poparzenia słoneczne to nic wielkiego, bo skóra ma szybką zdolność do regeneracji. Co na to specjaliści?
Odp. Poparzenie słoneczne to zawsze uszkodzenie skóry, spowodowane nadmierną ekspozycją na słońce. Charakteryzuje się zaczerwienieniem, ciepłotą ciała, czasami dreszczami i ogólnym osłabieniem. Należy pamiętać, że poparzenia słoneczne w dzieciństwie przyczynić się mogą w przyszłości do rozwoju czerniaka u danego pacjenta. Dlatego tak ważna jest odpowiednia ochrona przeciwsłoneczna u dzieci.
Jakie są skutki opalania po latach zaniedbań - bez kremu ochronnego, bez umiaru?
Odp. Promieniowanie UVB przenika jedynie do naskórka, podczas gdy UVA przenika głębiej, aż do skóry właściwej. Do odległych następstw opalania należy zaliczyć: starzenie się skóry (photoaging) oraz rozwój nowotworów skóry: czerniaka i raków skóry (raka podstawnokomórkowego oraz kolczystokomórkowego). Właściwa fotoprotekcja jest podstawowym elementem profilaktyki pierwszorzędowej zarówno chorób nowotworowych skóry, jaki i jej fotostarzenia czy znamion barwnikowych. Skóra poddana przewlekłemu działaniu promieniowania słonecznego ulega pogrubieniu, staje się mniej elastyczna i szorstka. Powstają głębokie zmarszczki i bruzdy nosowo-wargowe, różnego rodzaju przebarwienia i odbarwienia. Najczęstszymi zmianami związanymi z ekspozycją na UV są: piegi, plamy soczewicowate, rogowacenia słoneczne, nowotwory skóry.
Czy promieniowanie UV przenika przez ubranie?
Odp. Spektrum UV obejmuje:
- UVA (320-400 nm) – ma ono głównie właściwości barwnikowe i w mniejszym stopniu powoduje zaczerwienienia skóry (rumień). Ponadto penetrując do skóry uszkadza włókna kolagenu i elastyny, wyrządzając przez to szkody nieodwracalne (starzenie się skóry-tzw.photoaging, nadmierne wysuszenie).
- UVB (290-320 nm) – ma silne właściwości powodujące rumień. Działa na powierzchni skóry powodując zwiększoną syntezę barwnika skóry, oparzenia słoneczne oraz przy długotrwałej ekspozycji działa rakotwórczo
- UVC ( poniżej 280 nm )- prawie całkowicie pochłaniane jest przez warstwę ozonową
Promieniowanie UV przenika przez ubranie. Dostępne są już w sprzedaży ubrania stworzone ze specjalnego materiału (ściśle tkanego poliestru, wzbogaconego dwutlenkiem tytanu), nie przepuszczającego promieniowania UV.
Czy zabudowane stroje plażowe z dawnych lat zapewniały dobrą ochronę przed słońcem?
Odp. Punkt 5
Niestety nie, ze względu na przenikanie promieniowania UV przez taki rodzaj ubrania.
Jak chroniono skórę przed słońcem w minionych dziesięcioleciach?
Odp. W minionych latach ważny był „kult opalania”, dlatego w tym aspekcie trudno mówić o odpowiedniej ochronie przeciwsłonecznej. Ponadto brak kremów z filtrem, które chroniłyby naszą skórę przed negatywnymi skutkami nadmiernej ekspozycji na UV.
Dlaczego musimy pamiętać o ochronie skóry nie tylko na wakacjach, ale również podczas codziennych czynności poza domem?
Odp. Najważniejszym elementem profilaktyki jest unikanie UV i maksymalne skrócenie czasu ekspozycji skóry na silne promieniowanie słoneczne. Właściwa fotoprotekcja jest podstawowym elementem profilaktyki pierwszorzędowej zarówno chorób nowotworowych skóry, jaki i jej fotostarzenia czy znamion barwnikowych. W związku z tym należy podejmować wzmożone działania edukacyjne i profilaktyczne. W zakresie profilaktyki pierwotnej ważną rolę odgrywa edukacja, dzięki której wzrasta świadomość społeczeństwa. Właściwe stosowanie preparatów przeciwsłonecznych, stosowanie ubrań ochronnych, okularów przeciwsłonecznych, wykorzystywanie cienia w godzinach największego nasłonecznienia, w niedalekiej przyszłości może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka rozwoju nowotworów skóry: raków podstawnokomórkowego i kolczystokomórkowego oraz czerniaka.
Rodzicom zależy, by jak najlepiej dbać o skórę dzieci. Jakich filtrów używać zanim wypuścimy malucha na plażę?
Odp. Dzieci do 1 roku życia nie powinny być wystawiane na słońce. Starsze dzieci powinny przebywać na słońcu w odpowiednim ubraniu (spodenki, koszulka, czapka), posmarowane preparatem z filtrem SPF 50+. Oparzenia powstałe w dzieciństwie zwiększają ryzyko rozwoju czerniaka w przyszłości. Ze względu na mniejszy indeks podrażnień u dzieci stosujemy filtry fizyczne (mineralne). Filtry fizyczne nie wnikają w głąb naskórka, tylko tworzą na jego powierzchni warstwę ochronną przed promieniami UV. Do filtrów fizycznych należą: dwutlenek tytanu, tlenek cynku. Kremem z filtrem należy się smarować na 20 minut przed wyjściem z domu. Aplikację kremów z filtrem należy powtarzać co 2 godz., w szczególności po każdej kąpieli czy wysiłku fizycznym.
Czy powinniśmy smarować dzieci również wtedy, gdy nie przebywają na plaży, ale np. w ogródku czy na placu zabaw?
Odp. Dzieci w szczególności powinny być chronione przed UV. Poparzenia słoneczne w dzieciństwie mogą przyczynić się do rozwoju czerniaka. Należy rodzicom uświadamiać, że kremy z filtrem kupowane w aptekach znacznie bardziej chronią przez skutkami UV niż te kupowane w drogeriach.
Czy należy smarować dzieci nawet wtedy, gdy letni dzień jest pochmurny? Dlaczego?
Odp. Ochrona przeciwsłoneczna dotyczy raczej dni letnich lub wczesnoletnich. Oczywiście należy pamiętać że przez chmury część UV przenika, dlatego wskazana jest fotoprotekcja.
Jak edukować, by ludzie nie zapominali, że ochrona jest konieczna nie tylko na plaży? Straszyć czy uczyć?
Odp. Zdecydowanie uczyć! Profilaktyka jest to szereg działań mających na celu zapobieganie chorobie bądź innemu niekorzystnemu zjawisku zdrowotnemu przed jej rozwinięciem się, poprzez kontrolowanie przyczyn i czynników ryzyka. Polega ona na zapobieganiu poważniejszym konsekwencjom choroby poprzez jej wczesne wykrycie i leczenie. Celem profilaktyki jest podjęcie szybkich i skutecznych działań przywracających zdrowie, ma ona również na celu zahamowanie postępu lub powikłań już istniejącej choroby. W Australii, gdzie występowanie nowotworów skóry można nazwać epidemią prowadzi się od lat osiemdziesiątych liczne kampanie medyczne. W wyniku ich działań 74% populacji regularnie używa kremów z filtrami UV, ponadto obserwuje się tendencje spadkowe w zakresie współczynników zapadalności i umieralności z powodu czerniaka.
Szeroko prowadzone akcje profilaktyczne oraz badania przesiewowe przyczyniają się do wzrostu świadomości zdrowotnej mieszkańców naszego kraju. Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna stosowana w celowy sposób do potrzeb prewencji chorób i budowania prozdrowotnego stylu życia społeczeństwa są bardzo ważnym narzędziem w podnoszeniu świadomości zdrowotnej i poprawie stanu zdrowia obywateli naszego kraju.